Beste lezer,
Voor u ligt de laatste programmabegroting van deze bestuursperiode. De programmabegroting geeft per beleidsterrein (= programma) antwoord op een drietal vragen: “Wat willen we bereiken?”, “Wat gaan we daarvoor doen?” en “Wat mag het kosten?” De begroting bevat niet alleen informatie over het (komende) begrotingsjaar 2026, maar ook een doorkijk naar de 3 jaren daarna.
Bijsturen om te komen tot een gezonde basis
Bij de totstandkoming van de begroting heeft het zogenaamde ‘Ravijnjaar’ een grote rol gespeeld. Een voorgenomen daling van de Rijksbijdrage voor het uitvoeren van taken door gemeenten heeft financiële tekorten voor onze gemeente tot gevolg hebben. Er zijn daarom verschillende stappen gezet om dat tekort op te vangen. We hebben onze uitgaven en taken die we uitvoeren kritisch bekeken, en onze partners gevraagd hetzelfde te doen. Samen met maatregelen uit de 4 strategische opgaven1 zijn we tot een bedrag van 1,3 miljoen aan ombuigingen gekomen. Veel van deze maatregelen hebben we na afstemming met de gemeenteraad door middel van de kadernota gelijk kunnen verwerken in de programmabegroting. Daar waar het onze partners raakt, zijn we afzonderlijk met de betrokkenen in gesprek om met elkaar te kijken wat er nu mogelijk is of later in de tijd.
De vraag naar jeugdhulp blijft stijgen en daarmee nemen ook de kosten toe. Vooral in de zwaardere en duurdere specialistische hulp is de vraag gestegen. De kosten van jeugdhulp worden vanaf kalenderjaar 2025 via een nieuwe systematiek afgerekend. Door de nieuwe systematiek worden de werkelijke (in 2025 hogere) kosten veel sneller afgerekend met ons dan daarvoor. We treffen daarom maatregelen en nemen actie om de stijging van de kosten voor jeugdzorg vanaf 2026 binnen de begroting te houden. Bijvoorbeeld door in gesprek te gaan met de jeugdhulpketen over de inzet op lichtere vormen van ondersteuning waar het kan en specialistische hulp waar dat noodzakelijk is.
Uitgesteld maar niet afgewend
Uiteindelijk heeft het Rijk extra incidentele middelen beschikbaar gesteld voor 2026 en 2027 om een deel van de extra financiële druk bij gemeenten te verlichten. Daarmee is het ravijnjaar gedeeltelijk verschoven, maar niet afgewend. De druk op de gemeentefinanciën blijft de komende jaren onverminderd hoog. De val van het kabinet geeft op dat gebied nog meer onzekerheid.
Met dit inzicht hebben college en raad verschillende keren met elkaar gesproken over de bestuurlijke keuzes die worden voorgesteld in de voorliggende begroting. Op basis van de bestuurlijke keuzes hebben we in de kadernota 2026 nieuwe strategische bestuursopdrachten opgesteld, die bijdragen aan een financieel gezond toekomstperspectief. De begroting is daarmee een doorvertaling van de kadernota en de 10 hierin opgestelde strategische opgaven2. Daarmee ligt er een basis voor de komende bestuursperiode. Er is daarom nu gekozen voor een beleidsarme begroting waarin vooral is opgenomen wat echt noodzakelijk is. Dit geeft het toekomstig gemeentebestuur ruimte voor eigen invulling.
Investeren
In deze woelige tijden is het ons, als gemeentebestuur, wel gelukt om onze voorzieningen in stand te houden en te blijven investeren in ons mooie dorp en onze inwoners. Zo hebben we de afgelopen jaren verschillende woningbouwprojecten tot uitvoering gekregen en hebben we een duidelijke visie op hoe we met onze gemeentelijke accommodaties willen omgaan. Onze inwoners kunnen nu terecht bij één brede welzijnsorganisatie met al hun vragen. De maatschappelijke agenda is herijkt en de monitor van de agenda is in de maak. Verder zijn we in de Componistenwijk aan de slag met de combinatie van wonen, welzijn en zorg. Hierbij gaan inwoners met elkaar én professionele organisaties aan de slag om hun wijk tot een nog fijnere woonplek te maken.
Samenwerking met partners
Voor de komende 5 jaar hebben we met Keukenhof afspraken gemaakt op het gebied van economie, toerisme en duurzaamheid, met initiatieven als natuuronderwijs, groenonderhoud en ondersteuning van lokale projecten. We hebben deze vastgelegd in een nieuw samenwerkingsconvenant.
Samen met onze regionale partners zetten we stappen op het gebied van het toekomstbestendig houden van ons landelijk gebied. We richten ons op het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving, het stimuleren van de arbeidsmarkt en het verbeteren van de positie van arbeidsmigranten. Onze inspanningen en samenwerking zijn door het Rijk als dusdanig waardevol beoordeeld, dat een rijksbijdrage van 10 miljoen euro in de vorm van een Regiodeal in het vooruitzicht is gesteld. Deze regiodeal zal samen met onze partners zoals de EBDB en de stichting Greenport DBS verder uitgewerkt worden in concrete projecten.
Solide basis, grote opgaven aan de horizon
Er is veel bereikt in de afgelopen periode. Er is een solide basis gelegd voor de volgende periode, hoewel deze alsnog veel onzekerheden kent. Ook voor de komende jaren is de verwachting dat de financiën een uitdaging blijven.
Lokaal moeten we rekening houden met aanzienlijke opgaven, hoewel deze nog niet concreet genoeg in beeld zijn om opgenomen te worden in deze programmabegroting. Denk aan het vervangen van de Grachtbrug door een gelijkvloerse kruising, het in participatie recreatief inrichten van de dijk rond de Poelpolder of investeringen in schoolgebouwen. Hier komen we op een later moment bij u terug.
We moeten ons bewust zijn en blijven dat we op een solide basis kunnen terugvallen, maar dat de financiën aandacht blijven vragen. Dit vraagt om scherp en constructief besturen en samen keuzes maken en in sommige gevallen opnieuw maken. Ik ben ervan overtuigd dat we die opgave met elkaar aan kunnen.
Tot slot wil ik de raad bedanken voor het vertrouwen en de prettige samenwerking. Samen blijven we werken aan ons mooie dorp, met prachtige voorzieningen en een financieel gezonde toekomst voor Lisse.
Kees van der Zwet