Algemeen

Voor u ligt de Programmabegroting 2026-2029 van de gemeente Lisse. De financiële uitgangspunten van de Kadernota 2026-2029 vormen de basis van deze programmabegroting.

De programmabegroting staat centraal in de "Plan"-fase van de P&C-cyclus, waarbij deze het financiële plan voor het komende jaar vastlegt en een vooruitblik naar de drie daaropvolgende jaren geeft.
De Programmabegroting 2026-2029 laat voor 2026 een positief structureel saldo zien. De jaren daarna zijn vooralsnog structureel negatief. In onderstaande tabel is de ontwikkeling van het saldo vanaf de Kadernota 2026-2029 kort samengevat:

 
Stapsgewijs naar het nieuwe begrotingssaldo 2026-2029
Om te komen tot een sluitende Programmabegroting 2026-2029 is een uitgebreid traject voorafgegaan. Voor de Kadernota 2026-2029 is de begroting doorgenomen en zijn verschillende besparende en inkomstenverhogende maatregelen in kaart gebracht. Het college heeft vervolgens een afweging gemaakt en deze aan u voorgelegd in de Kadernota 2026-2029. In deze programmabegroting is dit voorstel verder uitgewerkt. Daarnaast heeft een verdere actualisatie van de begroting plaatsgevonden op basis van nieuwe inzichten. Onderstaand wordt stapsgewijs aangegeven hoe het financieel meerjarenperspectief tot stand is gekomen.

Startpunt Kadernota 2026-2029
Om te komen tot het nieuwe begrotingssaldo starten we bij de uitkomsten van de Kadernota 2026-2029. We gaan daarbij uit van het saldo in de kadernota voor de correctie incidentele baten en lasten, omdat we bij het opstellen van de begroting de correctie incidentele baten en lasten opnieuw bepalen.

In de kadernota was al aangeven dat een aantal voordelen die gemeld zijn bij de kadernota nog verrekend moesten worden met ombuigingen die al eerder waren opgenomen. Bij het opstellen van de begroting is een herberekening gemaakt van de Meicirculaire 2025 op basis van nieuwe parameters.

1. Bijstelling uitkomsten Meicirculaire 2025

In de bijstelling van de uitkomsten van de Meicirculaire 2025 is de vrijval van reservering van de taakmutaties (160k) die in de kadernota nog was opgenomen voor alle vier de jaren. In augustus heeft het Rijk een aantal maatstaven aangepast. Concreet gaat het over de aantallen huishoudens met een laag inkomen boven drempel, inwoners met een migratieachtergrond, inwoners 75+ en laagopleidingsniveau met drempel. We hebben op basis van de nieuwe aantallen de berekening van de uitkomsten van de Meicirculaire 2025 herzien. Dit leverde gemiddeld een extra inkomst op van € 1,0 miljoen.

U wordt later via een raadsbrief via de uitkomsten van de Septembercirculaire 2025 geïnformeerd zoals gebruikelijk.

2. Realisatie diverse ombuigingen

In de kadernota zijn de voordelen van diverse maatregelen verwerkt. Voor een aantal van deze maatregelen geldt dat deze ten gunste van de opgenomen stelposten in de begroting had moeten komen. Doordat bij de begroting deze stelposten wel zijn verrekend, ontstaat een nadeel in het begrotingssaldo. In bijlage 2 vindt u per ombuiging een uitgebreide toelichting.

3. Bijstelling heroverwegingen

In het rapport van Berenschot zijn een aantal heroverwegingen foutief opgenomen. In 2026 is per abuis de hele subsidie aan Huys Dever opgenomen in plaats van de helft (45K). Vanaf 2027 is de bezuiniging van 6% op Sportfondsen Lisse bepaald op basis van het bruto lasten en is geen rekening gehouden met de opbrengst voor de verhuur van de exploitatie. De bijdrage is hierdoor € 110.000 te hoog in het overzicht opgenomen. Het overige bedrag bestaat uit meerdere heroverwegingen onder de € 25.000 die te hoog waren opgenomen (25k).

Ontwikkelingen tussen de kadernota en de begroting
Tussen het vaststellen van de kadernota en het opstellen van de begroting doen zich altijd nog ontwikkelingen voor die we mee moeten nemen in de begroting. De ontwikkelingen zijn ingedeeld volgens de vier begrotingscategorieën uit de kadernota:

1. Algemene middelen en loon- en prijsstijgingen;
2. Ontwikkelingen decentralisaties;
3. Autonome beleidsontwikkelingen;
4. Beleidsambities.

In het geval het begrotingssaldo negatief is, moet het financiële saldo opgevangen worden binnen de begrotingscategorie.

1. Algemene middelen en loon- en prijsstijgingen

1. Actualisatie HLTsamen

In de geactualiseerde begroting 2025-2028 van HLTsamen is destijds rekening gehouden met een indexering op personeel van 5,4%, volgens de richtlijnen van de Financiële Kaderstelling Gemeenschappelijke regelingen (FKGR). Dit is de volgens de standaardwerkwijze, zowel bij HLTsamen, als in de bijdragen van de gemeenten structureel verwerkt. Gedurende 2025 is de nieuwe CAO definitief vastgesteld en is de indexering naar beneden bijgesteld van 5,4% naar 3,85%. Dit effect heeft geleid tot een aanpassing in de begroting 2026 van HLTsamen en verder, met tot gevolg een positieve bijstelling van de gemeentelijke bijdrage.

2. Vrijval restant stelpost indexatie

Bij de Kadernota 2026-2029 is een inschatting gemaakt van het benodigde bedrag om de begroting volgens de vastgestelde uitgangspunten te indexeren. In 2026 is het bedrag bijna helemaal gebruikt. Voor 2027 en verder blijft een aanzienlijk bedrag over. Dit wordt veroorzaakt door de heroverwegingen, waardoor minder budget ook geïndexeerd hoeft te worden.

3. Nadeel  restant ombuigingen

Per saldo wordt  er in 2026 een bedrag van afgerond € 52.000  ten laste van het resultaat gebracht vanuit de ombuiging 'Subsidieverordening in de lijn met de MAG'. De verwachting is dat de fusie tussen het Welzijnskwartier en het Welzijnskompas nog voordelen gaat brengen, die moeilijk in te schatten zijn. Omdat we verder geen mogelijkheden zien om alleen voor 2026 nog tot een besparing te komen, is het restant van de ombuiging ten laste gekomen van het begrotingssaldo.

Vanuit de ombuiging 'Energiebesparing' valt vanaf 2027 een bedrag vrij van € 93.480. Na verwerking van alle genoemde besparingen in de kadernota zien we veel overlap met andere maatregelen zoals bijvoorbeeld accommodatiebeleid, maatregelen in de buitenruimte en kantoorruimte. We verwachten dat deze nog een aanzienlijke tijd in beslag gaan nemen voordat deze concreet kunnen worden. Daarom stellen we voor om het restant van deze ombuiging ten laste te brengen van het begrotingssaldo.

Daarmee zijn alle ombuigingen uit de begroting 2025-2028 (financieel) gerealiseerd. Voor een verdere toelichting op de ombuigingen verwijzen we naar bijlage 3 van deze begroting.

4. Actualisatie kosten onderhoud bermen

Voor het onderhoud van de bermen vallen een aantal jaar de inflatie veel hoger uit dan waar in de begroting rekening mee wordt gehouden. In 2024 en 2025 is geprobeerd om deze extra kosten op te vangen binnen het budget, maar niet meer lukt. In 2024 heeft dit al geleid tot een overschrijding bij de programmarekening.

5. Actualisatie kosten Meerlanden straatreiniging en gladheidsbestrijding

Voor de kosten van straatreiniging en gladheidsbestrijding hanteert Meerlanden een uniforme tarieventabel voor alle deelnemende gemeenten. De inflatie valt hoger uit dan begroot. Een derde deel van deze kosten worden toegerekend aan riolering.

6. Onderhoud kunst in de buitenruimte

Naast het klein onderhoud is het noodzakelijk dat de kunst in de buitenruimte schoongemaakt wordt en dat groot onderhoud wordt uitgevoerd. Om dit te kunnen realiseren, moeten de beschikbare uren van de buitendienst worden uitgebreid.

7. Actualisatie kosten lobby en representatie

We zien als gemeente dat we op steeds meer vlakken aan lobby moeten doen om onze positie in de regio, binnen de provincie en landelijk te ondersteunen.

8. Ontwikkelingen die nog komen en risico's

In de begroting 2026-2029 is daarnaast een structurele reservering van € 500.000 opgenomen voor ontwikkelingen die de komende periode voor besluitvorming richting de raad komen of voor risico's die we nu nog niet kunnen kwantificeren. Denk hierbij aan de het Integraal Huisvestingsplan voor onderwijs, het groot onderhoud aan de atletiekbaan, risico's binnen de drie decentralisaties en de Grachtbrug.

2. Ontwikkelingen decentralisaties

Beheersing van de kosten op de decentralisaties is er één van de lange adem. Zoals al vaker door het college is toegelicht. We volgen de voortgang van de eerder opgenomen ombuigingen met betrekking tot de Wmo en Hulp bij Huishouden bij de ISD Bollenstreek. Ten aanzien van jeugdhulp moet er nog veel bestuurlijke en inhoudelijke inspanningen worden er gepleegd om grip te krijgen en te kunnen sturen. Maar niet zonder dilemma’s en barrières. Vanwege onder andere de gedwongen samenwerking en afstemming met andere gemeenten in regionaal verband. En bovenal omdat het om kwetsbare doelgroepen gaat die de gevolgen van sturing op kosten ondervinden.

1. Taxivervoer Jeugdhulp

Door de hoge inflatie van de afgelopen jaren en de variabele aard van de het taxivervoer verwachten we dat het budget te laag is begroot en structureel omhoog moet.

2. Lokaal actieplan Grip op jeugd(hulp)keten

Op korte termijn wordt u geïnformeerd over de (financiële) ontwikkelingen in de jeugdhulp van de gemeente. Zoals al eerder gemeld in de kadernota stijgen de kosten voor de gespecialiseerde jeugdhulp veel harder dan gehoopt. In de raadsbrief nemen we u mee in de ontwikkeling van de jeugdhulp, de maatregelen die al genomen zijn en de maatregelen die komende tijd nog genomen moeten gaan worden. Voor de uitvoering van deze maatregelen stellen we voor om in deze begroting structureel een bedrag van € 400.000 te reserveren.

3. Bijstelling jeugdhulp cf. toezicht PZH

Zoals u via de raadsbrief ‘Provinciaal standpunt verwerking jeugdhulp’ bent geïnformeerd moet de begroting worden verhoogd met € 1,5 miljoen voor de jaren 2026 tot en met 2029 als gevolg van de forse stijging van de kosten voor jeugdhulp. Het dringende advies van de provincie komt niet overeen met de bestuurlijk inzet van de gemeente. Namelijk komen tot een trendbreuk in de kostenontwikkeling en deze weten terug te brengen tot het niveau zoals die in de Begroting 2026 was verwerkt. Om te voorkomen dat we onder preventief toezicht worden geplaatst, heeft het college de begroting voor jeugdhulp met € 1,5 miljoen verhoogd.

4. Eenmalige onttrekking algemene reserve

Omdat onze solvabiliteit meerjarig boven de 20% ligt, mogen we 10% van het surplus van de algemene reserve inzetten voor de dekking van structurele lasten. Dit is een regel die met ingang van de begroting 2025 vanuit het Besluit Begroting en Verantwoording is ingevoerd. Daarmee kan het volledige bedrag van € 1,5 miljoen in 2026 worden gedekt uit de algemene reserve. Voor de overige jaren is dat op dit moment niet mogelijk, omdat de solvabiliteit na deze onttrekking onder de 20% komt te liggen.

3. Autonome beleidsontwikkelingen

1. Verwerking raadsbesluit Accommodatiebeleid incl. capaciteit implementatie

Zoals in de kadernota aangekondigd moest het door de raad vastgestelde Accommodatiebeleid nog verwerkt worden in de begroting. Dit is bij de begroting gerealiseerd. Naast de besparing van alle maatregelen zijn ook alle benodigde budgetten in de begroting opgenomen om de maatregelen uit te kunnen voeren. De inhuur voor het implementatietraject wordt gedekt uit de algemene reserve.

De ombuiging uit de strategische opgave Accommodatiebeleid is hiermee volledig gerealiseerd vanaf 2026 en leidt tot een extra voordeel ten gunste van het begrotingssaldo.

2. Eenmalig nadeel Bescal a.g.v. nieuwe exploitatieovereenkomst

Met de raadsbesluiten op het accommodatiebeleid is met Bescal overeenstemming bereikt over de nieuwe exploitatieovereenkomst. De exploitatie van 5 gemeentelijke accommodaties door de stichting Bescal in 2025 en 2026 te continueren op basis van een subsidie en deze exploitatie en subsidie te beëindigen op 31 december 2026. Per saldo ontstaat er in 2026 een nadeel van afgerond € 89.000.

3. Actualisatie prognose reisdocumenten

Door de uitbreiding van de dienstverlening, onder andere op vrijdagmiddag, zien we een stijging van het aantal reisdocumenten. De helft van de opbrengst van de leges is voor de gemeente en zorgt voor een kleine plus in het begrotingssaldo.

4. Bijdrage Internationale Schakelklas

Voor de gezamenlijke huisvesting van de Internationale Schakelklas draagt Lisse jaarlijks een bedrag bij van € 30.430 betalen. Deze afspraken lopen tot 2030.

5. Actualisatie kapitaallasten

Het investeringsplan is geactualiseerd op basis van de realisatie bij de Programmarekening 2024 en de voortgang in 2025. Dit heeft geleid tot hogere afschrijvingen en rentelasten.

6. Vrijval reserves accommodatiebeleid en onderwijshuisvesting

Bij de Tussenrapportage 2025 is besloten om de reserves accommodatiebeleid en onderwijshuisvesting vrij te laten vallen per 31 december 2025. De geraamde stortingen en onttrekkingen voor 2026 en verder zijn in deze begroting komen te vervallen. Hierdoor ontstaat in 2026 nog een nadeel van afgerond € 77.000. Vanaf 2028 verandert dit in een klein voordeel.

7. Actualisatie afval en riolering

De inkomsten en uitgaven van Afval en riolering zijn geactualiseerd in deze begroting. Voor riolering loopt de realisatie van het investeringsplan achter op schema. Dit zorgt voor een lagere begroting qua kapitaallasten. Hierdoor kunnen minder kosten als BTW en overhead toegerekend worden dan de vorige raming. Per saldo leidt dit tot een negatief effect op de begroting. De uitgaven en inkomsten afval zijn nu kostendekkend opgenomen in de begroting.

4. Beleidsambities

1. Continueren project Dealbreakers

Het project Dealbreakers is in 2024 en 2025 incidenteel gefinancierd. Door het structureel borgen van dealbreakers kan het project breder worden uitgerold: we zetten dan niet alleen de huidige lijn op het gebied van preventie en repressie voort. Maar:

• We versterken zo ook een integrale HLT aanpak en dat benut kansen om jongeren op het rechte pad te houden.
• We bijblijven in de regio waar al meerdere gemeenten aangesloten zijn bij dit project, die mooie resultaten boeken.
• We kunnen bijdragen aan het verkrijgen van een dekkend netwerk in deze aanpak en daarmee aan een RIEC brede systematiek in onze regio. De leerlingen houden zich immers niet altijd aan gemeentegrenzen en bezoeken regelmatig scholen in een andere gemeente dan waar zij wonen.

2. Aanbesteding promotie en marketing centrum Lisse

Wij vragen voor 4 jaar (vanaf 2026) met eventuele verlenging van 2 extra jaren(2030-2031) budget aan voor de aanbesteding voor promotie en marketing centrum Lisse. Dit is om te zorgen dat er continuïteit is in de werkzaamheden zoals vastgesteld bij de centrumaanpak. Omdat dit buiten de overheidstaken valt, dient een aanbesteding te worden opgestart. Voor 2026 is al dekking gevonden binnen eigen budget.

3. Economic Board projectenbudget

Voor het projectenbudget van de Economic Board wordt in 2026 en 2027 een budget opgenomen van  afgerond € 160.000.

4. Inhuur kwartiermaker Centrumplan Lisse

Ten behoeve van het operationaliseren van de Centrumaanpak zal voor een periode van 12 maanden voor 18 uur per week een kwartiermaker worden ingehuurd. De kwartiermaker inventariseert bestaande/ lopende activiteiten en stelt hiervoor een monitor op. Daarnaast ziet de kwartiermaker erop toe dat de samenhang wordt bewaakt. Tegelijkertijd starten we al met een aantal maatregelen uit de Centrumaanpak. Enkele voorbeelden zijn het realiseren van een BIZ, de aanbesteding van centrummarketing en het opstellen van verordeningen voor uitstallingen en terrassen. Daarnaast wordt gekeken waar quick wins in de buitenruimte gerealiseerd kunnen worden. Een werkbudget is noodzakelijk voor inhoudelijke ondersteuning en realisatie van kleine fysieke maatregelen.

Deze kosten worden gedekt uit de algemene reserve.

5. Erfgoed behouden, exploitatie vernieuwen

Via een raadsbrief bent u geïnformeerd over het ontwikkelen van een nieuwe toekomstvisie voor de locatie 't Huys Dever. In deze begroting wordt in 2026 en 2027 een eenmalige overbrugging opgenomen van € 45.000. Daarnaast wordt voor het ontwikkelen van de toekomstvisie op erfgoed in 2026 en 2027 € 50.000 gereserveerd. De kosten voor het ontwikkelen van de toekomstvisie worden gedekt uit de algemene reserve.

6. Onderzoek en uitvoering strategische financiële opdrachten

Voor de strategische opdrachten 'Subsidies' en 'Bibliotheken' wordt voor beide opdrachten in 2026 € 30.000 gereserveerd. De dekking van deze opdrachten komt vanuit de algemene reserve. Voor een uitgebreidere toelichting op deze opdrachten zie bijlage 2 van deze begroting.

7. Dekking incidentele opdrachten uit de algemene reserve

Voorgesteld wordt om de volgende incidentele opdrachten te dekken uit de algemene reserve:

• Inhuur kwartiermaker Centrumplan Lisse      €  58.000;
• Onderzoekskosten toekomstvisie (2026 en 2027)   €  50.000;
• Onderzoek en uitvoering strategische opdrachten   €  60.000;

Totaal                     € 168.000

Strategische financiële opdrachten  
Sinds de Begroting 2023 hebben college en raad gewerkt met strategische financiële opdrachten. Vanuit de noodzaak om te komen tot een financieel structureel evenwicht en tegelijkertijd omdat er ook een inhoudelijke opgave bestond. De opdrachten hiervoor zijn complex en meerjarig, zo hebben we inmiddels wel geleerd en ervaren. Met resultaat. Bij de Begroting 2025 waren er voor circa € 1 mln. aan bezuinigingen opgenomen. Op het vlak van subsidies, decentralisaties, gemeenschappelijke regelingen en accommodatiebeleid. Bij de Kadernota 2026 kon worden gemeld dat dankzij alle inspanningen deze bezuinigingen grotendeels konden worden afgestreept. Alleen konden niet alle mutaties worden verwerkt en dat is bij deze Begroting 2026 wel gebeurd. Waarbij wordt voorgesteld om het laatste restant op energie en op subsidies in te vullen met het begrotingssaldo. Niet om achterover te kunnen leunen, maar omdat vanuit de gemeente de aandacht uitgaat naar de volgende set aan strategische financiële opdrachten zoals bij de Kadernota voorgesteld. Wederom met als doel om de financiële druk in structurele zin op de begroting te kunnen verlichten en tegelijk om ook weer een inhoudelijke slag te kunnen slaan die zichtbaar en merkbaar is voor de samenleving. Om hierin succesvol te kunnen zijn, is het soms nodig om ook incidenteel te investeren. In bijlage 2 is een uitwerking van al deze financiële opdrachten opgenomen. Het voorstel daarbij is om de opdrachten op dienstverlening en huisvesting als afgedaan te beschouwen. Daarmee blijven acht opdrachten over waarop sturing en monitoring plaatsvindt. Van die acht is het nu nog niet te zeggen wat de structurele besparing kan opleveren. Daarom zijn die voor de Begroting 2026 ook niet opgenomen. 
Bij de behandeling van de Kadernota 2026 is in de raad het verzoek gedaan om input te kunnen leveren op het stellen van prioriteiten ten aanzien van deze opdrachten. Met de informatie die nu voorhanden is, blijkt dat aan alle opdrachten kan worden gewerkt en dat deze niet onderling hoeven te worden geprioriteerd.